وظایف شهرداری ها
گزیده بیانات رهبر معظم انقلاب درباره وظایف شهرداری‌هاشهرداری به عنوان سازمانی که سروکارش با مردم است باید روح خدمتگزاری و اخلاص را بیشتر از جاهای دیگر داشته باشد. شهرداری در سه سطح با مردم در ارتباط هست. سطح اول خدمات به مردم، سطح دوم حفظ و توسعه فضای سبز و سوم در سطح فرهنگ. جدای از این سطوح شهرداری باید به سه مؤلفه در سازمان خود توجه لازم بکند. اول مبارزه با فساد در سیستم شهرداری و بافت مدیران شهری، دوم ارتقاء سطح علمی اداره شهر و سوم همکاری با سایر دستگاه‌ها.
در این مطلب، مجموعه‌ای از وظایف شهرداریها از منظر مقام معظم رهبری ارایه می گردد.
۱- شهرداری باید روح خدمتگزاری و اخلاص را بیشتر از جاهای دیگر داشته باشد
شما هنوز خیلى کار در پیش دارید. آنچه انجام شده، ارزشمند است؛ اما نسبت به آنچه باید انجام شود،کم است. همین مقدارى که انجام داده‌اید هم حقیقتاً براى مردم و مسؤولانِ منصف جاى شکرگزارى است. کارهاى خوب و اقدامات مفیدى صورت گرفته است. انسان رایحه طیّبه احساس خدمت را استشمام مى‌کند؛ مى‌بیند که در مدیریّت خدمت به مردم، احساس اخلاص براى خدا وجود دارد. این چیز خیلى باارزشى است؛ بخصوص در شهردارى که با مردم سر و کار دارد. سازمانهایى که سروکارشان با مردم بیشتر است، باید روح خدمتگزارى و اخلاص را بیشتر از جاهاى دیگر داشته باشند.۳۸۲/۰۹/۱۷شهرداریها و شوراى شهر که بعد از این انتخابات بر سرِ کار آمدند، باید جزو کسانى باشند که خدمت به مردم را سرلوحه کار خود قرار دهند. از اینجا آغاز کنند. برنامه‌هاى زاید و منحرف کننده و حرفهاى غیرمرتبط به کار را که عدّه‌اى به آنها مبتلا بودند و هستند، کنار بگذارند و فقط براى مردم کار کنند. ۱۳۸۲/۰۱/۰۱مردم همواره در انتخابهای مختلف نشان داده‌اند به دنبال خدمت رسانی در پرتو شاخص‌های اصلی انقلاب و اسلام هستند و شورای اسلامی شهر تهران و مجموعه شهرداری باید با برادری و همکاری مبتنی بر منطق و قانون، برای خدمت رسانی بیش از پیش به مردم تلاش کنند. ۱۳۸۴/۱۲/۱۳باید با روحیه‌ای بسیجی یعنی با «احساس تکلیف، بدون توقع، فداکارانه، بدون خودنمایی و برای رضای خدا» کار کرد و حتی یک روز را برای خدمت به مردم از دست نداد. ۱۳۸۱/۱۲/۱۹ در این راه ثابت‌قدم باشید و آن را ادامه دهید. شروع، چیز مبارکى است؛ اما کافى نیست. «انّ الّذین قالوا ربّنا اللَّه ثمّ استقاموا تتنزّل علیهم الملائکة». وقتى استقامت ورزیدید، در راهى پاى فشردید و آن را استمرار دادید، ارزش آن مضاعف مى‌شود. به شروعِ خوب اکتفا نکنید؛ بنا را بگذارید بر ادامه راه، همراه با دقّت و ملاحظه و مراعات همه شرایطى که براى ادامه این راه لازم است. بنابراین راه خدمت‌رسانى و اهتمام به آن را ادامه دهید. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷
۲- باید استفاده از روشهای غیراخلاقی در برخورد با مردم حل شوددر مراجعات مردمی باید تسهیل و تسریع کار مردم، تکریم آنان و اعتماد سازی به عنوان چهار شاخص مهم مورد توجه جدی باشد. ۱۳۸۴/۱۲/۱۳ سخت‌گیریهای بی‌جا، معطل کردن و سر دوانیدن مردم، و استفاده از برخی روشهای غیراخلاقی در قبال مردم از جمله مشکلاتی است که باید بموازات مبارزه قاطع و پیگیر با فساد، حل شود. ۱۳۸۱/۱۲/۱۹ شهرداریها همواره در معرض افراد فرصت طلب و سودجو قرار دارند اما ارتباط با مردم و دسترسی آسان آنان به مدیران شهرداریها، موجب می شود زمینه بسیاری از فرصت طلبی ها از بین برود. ۱۳۸۶/۰۴/۰۴
۳- رسیدگی به مسئله گیاه و بوستان و درخت جزو مسائل اصلی کشور استمسئله‌ى گیاه و بوستان و درخت و این چیزها جزو مسائل اصلى است؛ اینها را جزو مسائل فرعى نباید به حساب آورد. درست است که در شمارش مسائل اساسى کشور، چشمها و نگاه‌ها به سمت اقتصاد، به سمت فرهنگ، به سمت مسائل پولى، به سمت مسائل سیاسى کشانده میشود - معمولاً اینجور است - لیکن اگر با دقت نگاه کنیم، مسائلى که مربوط به زیست انسانى است، بیشتر از آنها اهمیت دارد. سیاست براى چیست؟ اقتصاد براى چیست؟ خدمات گوناگون شهرى و کشورى براى چیست؟ اصلاً پیشرفت کشور براى چیست؟ پیشرفت براى این است که انسانها زندگى سالم و مطلوبى داشته باشند. اگر محیط زیست تخریب شد، همه‌ى اینها باطل خواهد شد.اهمیت محیط زیست اینجاست. واقعاً اگر ما به مسئله‌ى آب، خاک، هوا و آن چیزهائى که منتهى میشود به این چیزها - مثل مراتع، مثل منابع طبیعى، مثل جنگلها، مثل وضع شهرسازى - نپردازیم، زندگى مردم شیرین نخواهد شد. صنعت و پیشرفت صنعتى و درآمدهاى فزاینده‌ى کشور و افتخارات گوناگون علمى، متن زندگى و واقعیت زندگى را شیرین نمیکند؛ همه‌ى اینها باید مقدمه باشد براى اینکه مردم زندگى سالم و شیرین و مطلوب داشته باشند. از جمله‌ى چیزهائى که مساس مستقیم دارد، مسئله‌ى محیط زیست است، محیط زندگى انسانهاست، مسئله‌ى آب و هواست. آن وقت ریشه‌هاى آن، بنیانهاى آن، که خاک است و جنگل است و درخت است و بقیه‌ى چیزها، اهمیت درجه‌ى یک پیدا میکند.من خواهش میکنم مسئولینى که در بخشهاى مختلف هستند، به این نکته توجه کنند که نگاه به مسئله‌ى آب و هوا، نگاه به مسئله‌ى غبار، نگاه به مسئله‌ى دود، نگاه به مسئله‌ى هواى سالم، نگاه به مسئله‌ى آب سالم، نگاه به محیط زیست سالم، نگاه به مسئله‌ى جنگلها، نگاه‌هاى اصلى است؛ اینها را در متن برنامه‌ها، در مجارى همه‌ى برنامه‌هاى زندگى بگنجانند.۱۳۸۹/۱۲/۱۷ما به برکت اسلام توانسته‌ایم هویت ایرانی خود را حفظ کنیم و این حقیقت، باید در همه خدمات و امور شهری خود را نشان دهد.عامل اصلی برای پیشرفت کشور و حرکت به سوی عزت واقعی، حفظ و تقویت فضای تدین و دین‌داری در فضای شهرها و روستاها است. ۱۳۹۰/۰۲/۱۰
باید به این مسئله توجه شود که فرهنگ ما فرهنگ انقلاب اسلامی و ارزشهای دینی است. باید ارزشهای انقلاب و اسلام در همه بخشهای فرهنگی رعایت شود و این کار نیازمند تلاش، انگیزه و عزم لازم است. ۱۳۸۶/۰۴/۰۴ خدمات متنوع در شهرها و روستاها از جمله ساختمان‌سازی‌ها، احداث خیابان‌ها، نامگذاری‌ها و زیباسازی‌ها باید ضمن همخوانی با پیشرفت‌های روز، با معماری ایرانی، اعتقادات دینی، بافت اجتماعی و شرایط آب و هوایی هر منطقه نیز متناسب باشند. ۱۳۹۰/۰۲/۱۰
۴- باید جلوی تعرض به جنگلها و مراتع گرفته شودآن چیزى که من میخواهم تأکید کنم، هم به وزارت کشاورزى و منابع طبیعى، هم به محیط زیست، و هم به همه‌ى کسانى که دست‌اندرکار هستند، این است که مراقبت کنید این دائره‌ى غصب و تصرفِ نابجا و غلط توسعه پیدا نکند و جلویش گرفته شود. متصرفین را قطع ید کنید. هم خبرهاى زیادى میرسد، هم انسان خودش مشاهده میکند - تا آنجائى که حالا انسان در رفت و آمدها، در سفرها فرصت پیدا میکند از نزدیک ببیند؛ یا کسانى که از نزدیک دیدند و مورد وثوقند، مى‌آیند اطلاع میدهند - متأسفانه با تعرض به جنگلها و تعرض به مراتع، به کشور و به مردم کشور ظلم شده است. زمینهاى مراتع را در جاهاى مختلف، بخصوص در نزدیکى شهرهاى بزرگ، مورد تعرض قرار دادند و ضایع کردند؛ جلوى این را باید بگیرید؛ والّا ما اینجا یک دانه درخت بکاریم، دو تا درخت بکاریم، یا مثلاً هزاران درخت در سطح کشور کاشته بشود، اما معادل آن، درختهائى که عمرهاى طولانى دارند و میتوانند بمانند و میتوانند منشأ استفاده قرار بگیرند - و از جنگل چقدر استفاده‌هاى چوبى میشود کرد، در حالى که جنگل هم مطلقاً تکان نخورد و مورد نقص قرار نگیرد - از بین بروند؛ این کار به نتیجه نمیرسد. این کارِ خیلى سودآورى نیست که انسان از این طرف درست کند، از آن طرف چیزهاى اصلى را از دست بدهد؛ این را خیلى باید مراقبت کنید. ۱۳۸۸/۱۲/۱۸من گلایه‌اى که باید بکنم از مجموع مسئولینِ مسئله‌ى درخت و درختکارى و جنگل و این چیزها، این است که ما اینجا دانه دانه درخت میکاریم، اما صدها صدها و هزارها هزارها درخت در جاهائى که نباید قطع شود، بى‌جهت قطع میشود؛ این خیلى اشکال بزرگى است که وجود دارد. علاوه بر اینکه آبادى‌ها و سبزى‌هاى اطراف شهرهاى بزرگ به غلط و به غصب در اختیار افرادى قرار گرفت که میخواستند از زمین سوء استفاده کنند و هنوز هم دارند میکنند، و سبزى تبدیل شد به سیمان و آهن و اینها - که این یک مصیبتى براى شهرهاست - مجموعه‌ى جنگلى کشور هم مورد تهدید جدى قرار داشت و قرار دارد؛ که باید جداً از آن جلوگیرى شود. این، هم وظیفه‌ى دولت است، هم وظیفه‌ى مجلس است، هم وظیفه‌ى شهردارى‌هاست، هم وظیفه‌ى قوه‌ى قضائیه است؛ هر کدام به نحوى باید جلوى پیشرفت این حرکت غلطى را که امروز متأسفانه در کشور ما وجود دارد، بگیرند. ۱۳۹۱/۱۲/۱۵
۵- در مبارزه با فساد، از هیچ چیز نترسید ملاحظه تهدیدها و اخمها را نکنیداز هیچ چیز نترسید و به خدا توکّل کنید. بدانید که اگر براى خدا کار کردید، خدا به شما کمک خواهد کرد: «من کان للَّه کان اللَّه له»؛ هرکس براى خدا باشد، خدا براى اوست. قوانین و نوامیس طبیعت در خدمت او حرکت مى‌کند و مثمر ثمر مى‌شود. هر کس راه نیک را براى خدا انتخاب کند، خداى متعال ادامه این راه را تا وقتى که او همّت و اراده دارد، براى او هموار خواهد کرد؛ یعنى هر قدمى بردارید، قدم بعدى براى شما مفتوح خواهد شد و همین‌طور که پیش بروید، خداى متعال گشایشهاى پى‌درپى را براى شما به‌وجود خواهد آورد. به خدا توکّل کنید، از هیچ چیز نترسید و ملاحظه تهدیدها و اخمها را نکنید. البته این به معناى آن نیست که از دشمنیها غفلت کنید؛ نه، غفلت هم نکنید. واقعاً اژدهاى هفت سرِ فساد مالى چیزى نیست که به این آسانیها بشود آن را ریشه‌کن کرد. آنچه من دریافته‌ام، این است:گفت اژدرهاست او کى خفته است
از پى بى‌آلتى افسرده است‌تصوّر نکنید کسانى که از مصادره زمینهاى ملى و از قانون‌شکنى به سرمایه‌هاى بى‌حساب دست یافته‌اند و جریانهاى مالى را با ویژه‌خواریهاى خود به سمت جیبهایشان سرازیر کرده‌اند، الان که شما سرِ کار آمده‌اید، آرام بنشینند و دست از پا خطا نکنند؛ نخیر، اینها توطئه خواهند کرد؛ از نقاط ضعف استفاده خواهند کرد؛ نقاط ضعفى خواهند آفرید تا از آنها استفاده کنند. باید مراقب اینها باشید. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷در داخل تشکیلات شهردارى با فساد مماشات نکنید؛ چه فسادى که مربوط به بیرون شهردارى است و مى‌خواهد از ابزار شهردارى استفاده کند، چه فسادى که خداى نکرده در درون هسته‌اى از هسته‌هاى شهردارى رخنه کرده باشد و در آن‌جا بخواهد گسترش پیدا کند و فضا و محیط امنى براى خود درست کند. هرگونه مماشات با فساد و میدان دادن به آن، زیر پاى خود شما را خالى و امکان ادامه کار را براى شما دشوار خواهد کرد. نگذارید در هیچ جاى شهردارى فساد رخنه کند. البته کارِ دشوارى است. شهردارى جایى است که انسان در آن با پول، با مردم، با مراجعان و با کسانى که حاضرند براى بعضى از مقاصد خود ولخرجى کنند، مواجه مى‌شود. این‌طور جاها خیلى باید مراقب بود. اینجاست که تقواى الهى به درد مى‌خورد. تقوا زره‌اى است که اگر انسان آن را پوشید، تیرهاى زهرآگین فساد و گناه در او کارگر نخواهد شد و او را از پا نخواهد انداخت. تقوا حصنِ منیع انسان است. این که این همه ما را به تقوا توصیه کرده‌اند، به‌خاطر همین است. بسیارى از خطاها و انحرافاتى که مشاهده مى‌کنید، ریشه فکرى ندارد؛ نه اینکه خیال کنید یک ایدئولوژى است که کسى را به این نحوه عمل کردن وادار مى‌کند؛ نه، ریشه بسیارى از اینها در نفسانیّات خودِ انسان است. یک‌جا پاى انسان مى‌لغزد و جلوگیرى نمى‌کند؛ این لغزش ادامه پیدا مى‌کند و انسان در صدد توجیه برمى‌آید و براى خودش ایدئولوژى مى‌سازد. انسان گاهى مبناى فکرى درست مى‌کند تا خطاى خود را اصلاح کند. جلوِ خطاها و لغزشهاى خود را از همه جا بگیریم و بهتر از همه جا، اوّلِ کار است و بهتر از اوّلِ کار، پیشگیرى است. این، روح تقوا را در ما تقویت خواهد کرد. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷
۶- شهرداران باید امانتدار رأی، اعتماد، محیط زندگی و اخلاق و فرهنگ مردم باشندسلامت بافت مدیران شهری بسیار مهم است زیرا بی توجهی به این بافت، موجب بروز مشکلات عدیده و تأثیرگذاری آنها بر زندگی روزمره مردم می شود، لذا باید در انتخاب مدیران در سطوح مختلف دقت و اهتمام لازم برای رعایت معیارها انجام گیرد. ۱۳۸۴/۱۲/۱۳
شوراهای شهر و شهرداران سراسر کشور باید امانتدار «رأی، اعتماد، محیط زندگی و اخلاق و فرهنگ مردم» باشند که یکی از مصداقهای مهم امانتداری رأی مردم، انتخاب شهرداران «امین، قابل اعتماد، با کفایت، پاکدامن، متدین، شجاع، ساده زیست، مردمدار و مقید به انضباط مالی» است. ۱۳۸۱/۱۲/۱۹
۷- شهردار باید به شورای شهر توجه داشته باشد و شورا هم شهردار را تقویت کند
همکارى‌اى را که بحمداللَّه الان بین اعضاى شوراى شهر و همچنین بین شوراى شهر و شهردار وجود دارد، با همه نیرو حفظ کنید. شهردار توجّه داشته باشد که شوراى شهر ریشه اوست؛ شوراى شهر هم مدیرى را که انتخاب کرده، با همه وجود تقویت کند. با هم باشید. شوراى شهر، شهردار را تقویت کند؛ چون سربازى است که او را به وسط میدان فرستاده است؛ بنابراین باید پشت جبهه او را به‌طور کامل داشته باشد. آن سرباز هم خود را از ریشه و اصل و پایه خود منقطع نداند؛ متّصل به آن‌جا و منبعث از آن‌جا بداند. این، مجموعه واحد مدیریّت شهرى است. البته در سازمان ادارى جمهورى اسلامى براى شوراى شهر قیمى معین نشده است؛ چون منتخب مردم است و شهردار را هم انتخاب مى‌کند و کارها را با همین روشهاى درست و شیوه‌هاى سالم، پیش‌بینى و برنامه‌ریزى مى‌کند و سپس انجام مى‌دهد. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷
۸- در اداره شهر از از علم و فکر و برنامه و اشخاص عالِم استفاده کنیدباید در اداره شهر از روشهای علمی و محققان برجسته دانشگاهها نیز استفاده شود. ۱۳۸۶/۰۴/۰۴ این بسیار ضرورى و لازم است؛ من هم روى این موضوع تکیه مى‌کنم. از علم و فکر و برنامه و اشخاص عالِم استفاده کنید. هرچه مى‌توانید، عقول صاحبان عقل را بر عقل خودتان بیفزایید و ذخیره عقلانى خود را تقویت کنید تا بتوانید کارها را انجام دهید. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷
منبع:پایگاه دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری (مدظله العالی